Odnalezienie dziesięciu metalowych skrzyń zawierających pierwszą część Archiwum Ringelbluma. 18.09.1946. Fot. PAP/CAF/W. Forber
2022:
W sierpniu 1942 i lutym 1943 r. w piwnicach budynku przy ul. Nowolipki 68, działacze konspiracyjnej grupy Oneg Szabat ukryli w metalowych pojemnikach i bańkach na mleko dokumenty Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego, tzw. Archiwum Ringelbluma.
Archiwum jest bezcennym źródłem obrazującym Zagładę polskich Żydów.
Po zakończeniu wojny spod gruzów domu przy ul. Nowolipki 68 (obecny adres: skwer przy ul. Nowolipki 28 i 30) odkopano część zbiorów archiwum: pierwszą część – 18.09.1946, drugą – 01.12.1950.
https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/w/18-warszawa/116-miejsca-martyrologii/52351-miejsce-ukrycia-archiwum-ringelbluma-ul-nowolipki-28-i-30
22 listopada 1940 r. w warszawskim getcie odbyło się inauguracyjne spotkanie konspiracyjnego zespołu badawczego „Oneg Szabat” (czyt. ojneg szabes), który utworzył Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego, tzw. Archiwum Ringelbluma. W 1999 r. archiwum zostało wpisane przez UNESCO na Listę „Pamięć Świata”, gromadzącą najważniejsze dokumenty, jakie przechowała ludzkość.
https://dzieje.pl/aktualnosci/archiwum-ringelbluma
W szkole im. Bera Borochowa przy ul. Nowolipki 68 pracował Izrael Lichtensztajn, bliski współpracownik Emanuela Ringelbluma. Wraz z Dawidem Graberem i Nachumem Grzywaczem — uczniami wtajemniczonymi w prace konspiracyjne Oneg Szabat — odpowiadał za gromadzenie i zabezpieczenie materiałów Podziemnego Archiwum Getta Warszawy, a także za ich ostateczne ukrycie w piwnicy szkoły.
https://onegszabat.org/musimy-uratowac-archiwum-ringelbluma/